Phần 1: Mở đầu

Màn hình là thành phần quan trọng nhất trên mọi thiết bị công nghệ. Hãy thử tưởng tượng nếu không có nó, bạn sẽ làm gì? 20 năm trước, máy tính, điện thoại không màn hình vẫn dùng được, nhưng chắc chắn không ai thích. Youtube hay là các ứng dụng trình chiếu hình ảnh sẽ không tồn tại…, và nhiều vấn đề khác. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về những thứ nhỏ nhưng quan trọng của một cái màn hình giúp tăng trải nghiệm và nghiên cứu rằng vì sao màn 27 inch 4k lại là sự lựa chọn tốt nhất.

Phần 2: Cơ bản về màn hình

1/Tấm nền

Nói đến màn ta có màn CRT, to bự như mấy cái TV đời cũ. Theo thời gian thì quỷ này đã gần như tuyệt chủng. Chỉ còn lại màn hình tinh thể lỏng, là loại mỏng gọn ta dùng mỗi ngày. Nhưng quỷ này phức tạp không khác gì cô người yêu: đa tính cách làm cho ai không hiểu phải đau đầu. Đầu tiên khi nói đến màn hình tinh thể lỏng ta phải bàn đến thứ gọi là Tấm nền:

Tấm nền màn hình (Display Panel) là thành phần quan trọng nhất của màn hình hiển thị, quyết định đến chất lượng hình ảnh, màu sắc, độ tương phản và góc nhìn. Tấm nền bao gồm nhiều lớp, trong đó có lớp tinh thể lỏng (đối với LCD) hoặc các điểm ảnh tự phát sáng (đối với OLED).

2/ Các loại tấm nền

2.1/ Tấm nền TN (Twisted Nematic)

✅ Ưu điểm:

- Tốc độ phản hồi nhanh (1ms - 5ms), phù hợp cho gaming.

- Chi phí sản xuất rẻ cho nên dễ thấy ở các màn hình giá thấp trong laptop phổ thông thời xưa. Còn giờ tui nghĩ toàn bộ đã đổi qua IPS hết rồi.

❌ Nhược điểm:

- Góc nhìn kém nghĩa là màu sắc bị biến đổi khi nhìn từ góc khác, chỉ cần nghiêng 15 độ là mọi thứ thay đổi liền, nhìn khá khó chịu.

2.2/ Tấm nền LCD (Liquid Crystal Display)

LCD thực chất là công nghệ tổng thể, trong đó có hai loại tấm nền chính là IPS và VA.

📌 IPS (In-Plane Switching)

✅ Ưu điểm:

- Góc nhìn rộng: lên đến 178 độ, không bị biến đổi màu.

- Màu sắc chính xác: độ phủ màu cao, phù hợp cho đồ họa.

- Tốc độ phản hồi tốt: lên đến 0,001m/s

❌ Nhược điểm:

- Độ tương phản không cao, màu đen chưa sâu như VA hay OLED.

Để làm ra màn hình IPS chất lượng tốt có giá khá đắt.

📌 Ứng dụng: Dùng trong màn hình đồ họa, văn phòng cao cấp, laptop doanh nhân.

2.3/ Tấm nền VA (Vertical Alignment)

✅ Ưu điểm

- Độ tương phản cao (~3000:1), màu đen sâu hơn IPS và TN.

- Giá thành hợp lý hơn IPS, nhưng chất lượng màu sắc tốt hơn TN.

- Góc nhìn khá ổn: nhưng vẫn thua IPS một chút.

❌ Nhược điểm:

- Tốc độ phản hồi chậm hơn TN và IPS (~5ms - 10ms), có thể bị bóng mờ trong game.

- Màu sắc chưa chính xác bằng IPS: dễ bị ám màu.

📌 Ứng dụng: Dùng trong màn hình V.

2.4/ Tấm nền OLED (Organic Light Emitting Diode)

OLED là công nghệ cao cấp nhất hiện nay, sử dụng các điểm ảnh tự phát sáng thay vì cần đèn nền như LCD.

✅ Ưu điểm:

- Màu đen tuyệt đối, vì điểm ảnh có thể tắt hoàn toàn.

- Độ tương phản cực cao, hình ảnh sắc nét và sống động.

- Góc nhìn rộng, không bị biến đổi màu sắc.

- Độ sáng cao, hiển thị tốt ngay cả ngoài trời.

❌ Nhược điểm:

- Dễ bị burn-in nếu hiển thị hình ảnh tĩnh quá lâu.

Giá thành đắt so với LCD.

- Tuổi thọ thấp hơn, vì các điểm ảnh có thể bị suy giảm theo thời gian, dấu hiệu rõ nhất là sau 1-2 năm sử dụng ở dẫy màu xanh bị xuống cấp.

📌Ứng dụng: Dùng trong điện thoại cao cấp (iPhone, Samsung), laptop flagship, TV đắt tiền, màn hình chuyên nghiệp.

---

Phần 3 Cách chọn màn hình

1/ Vì sao 4k OLED lại không tốt bằng IPS

Để giải thích cái này ta phải quay lại xem cơ chế hoạt động cơ bản của 2 công nghệ này.

- Màn IPS: Có một cái đèn phía sau chiếu sáng toàn bộ màn hình, giống như khi bạn đặt một tờ giấy lên bàn và chiếu đèn vào để nhìn rõ chữ viết.

- Màn OLED: Mỗi điểm ảnh (pixel) trên màn hình tự phát sáng, không cần đèn phía sau. Giống như rất nhiều bóng đèn nhỏ tự bật/tắt để tạo hình ảnh.

---

Chính từ cơ chế này nên màn OLED 4K dễ bị rổ hơn IPS 4K là do:

1️⃣ Số lượng ""hạt màu"" (subpixel) ít hơn

- Hãy tưởng tượng màn hình là một bức tranh ghép bằng những mảnh nhỏ (gọi là pixel).

- Màn IPS: Mỗi pixel có 3 màu – RGB (Red – Green – Blue: đỏ - xanh lá - xanh dương), giúp hình ảnh rõ nét hơn.

- Màn OLED: Thường dùng ma trận PenTile nên chỉ có 2 màu cho mỗi pixel, giống như việc vẽ tranh mà thiếu một số màu, làm hình ảnh không rõ nét bằng IPS.

2️⃣ **Nhìn gần thì dễ thấy kẽ hở hơn

- Giống như khi bạn nhìn một bức tranh từ xa thì thấy đẹp, nhưng khi ghé sát lại thì thấy từng nét bút hoặc khoảng trống.

- Màn OLED có khoảng cách giữa các điểm sáng lớn hơn một chút so với IPS, nên nếu nhìn gần, bạn sẽ thấy nó hơi "rổ", không mịn như IPS.

Tuy nhiên, màn OLED 4K có thể vẫn sắc nét nếu công nghệ subpixel được tối ưu tốt như trên điện thoại cao cấp: Iphone, Samsung S series.

3️⃣ Màu sáng làm lộ điểm rỗ

- Khi màn hình hiển thị màu đen, OLED rất đẹp vì nó tắt luôn điểm ảnh đó đi.

- Nhưng khi hiển thị màu trắng hoặc nền sáng, các điểm ảnh nhỏ phải hoạt động mạnh hơn, khiến bạn dễ thấy chúng hơn.

Nói đến đây vậy thì khi nào nên chọn OLED?

✅ Chọn IPS nếu bạn muốn hình ảnh SIÊU NÉT (ví dụ: đọc chữ, làm việc, chỉnh sửa ảnh).

✅ Chọn OLED nếu bạn thích MÀU SẮC ĐẸP, ĐỘ TƯƠNG PHẢN CAO (xem phim, chơi game).

💡 Kết luận: OLED có màu sắc đẹp nhưng dễ bị rỗ khi nhìn gần vì thiếu một số ""hạt màu"". IPS có đầy đủ ""hạt màu"", nên hình ảnh mịn hơn, nhất là khi xem chữ hoặc chi tiết nhỏ."

2/ Cách tối ưu màn hình

2.1/ Màn 4k trên laptop là lãng phí

Có nhiều mẫu laptop trên thị trường màn hình 13, 14 thậm chí là 16 inch đều là màn độ phân giải 4k.

Đọc vào thấy sướng.

Song song đó tiền bỏ cho vào thường là cao hơn 3-5 triệu chỉ so với màn hình FHD (Full HD – 1920 x 1080 pixel).

Tuy nhiên, qua nhiều chia sẻ của các bạn làm design xung quanh tui: đây là sự lãng phí vì những điều sau:

Thứ 1: Trải nghiệm

Sự khác biệt giữa 2k hay 4k trên màn 16 inch là không đáng kể.

Nó như là bỏ hạt muối xuống sông cho nước mặn vậy.

Thứ 2: tốn pin

Màn độ phân giải càng cao là ăn điện càng nhiều.

Màn 2.5k với 4k là nó hơn nhau 30% pin trên con Thinkpad P1 gen 5 của tui.

Mà cục pin này là bá đạo dùng bản 2.5k cho gần 6 giờ, còn 4k giảm xuống gần 4 tiếng ở cùng độ sáng và tác vụ huhu

Thứ 3: Nóng máy

Màn hình 4K khiến CPU/GPU làm việc nhiều hơn, dẫn đến nóng. Đặt biệt là những máy siêu mỏng là cảm nhật vô cùng rõ không khác gì ấm nước siêu tốc.

Chốt để máy giảm nhiệt, tiết kiệm chi phí nên chọn màn 2.5k thay vì 4k là okk"

2.2/ Vì sao nên chọn màn 27 inch 4k

"Vì sao màn IPS 27 inch nên dùng độ phân giải 4K để có trải nghiệm tốt?

Mật độ điểm ảnh cao hơn, hình ảnh sắc nét hơn

- Độ phân giải 4K (3840x2160) trên màn 27 inch cho mật độ điểm ảnh khoảng 163 PPI, cao hơn nhiều so với 108 PPI của màn Full HD (1920x1080) hoặc 122 PPI của màn 2K (2560x1440).

- Điều này giúp hiển thị chữ, hình ảnh và nội dung rõ ràng hơn, giảm tình trạng răng cưa, đặc biệt hữu ích khi đọc văn bản hoặc làm việc với đồ họa.

Không gian làm việc rộng hơn

- 4K cung cấp gấp 4 lần số điểm ảnh so với Full HD, giúp bạn có nhiều không gian làm việc hơn khi chỉnh sửa ảnh, video hoặc mở nhiều cửa sổ cùng lúc mà không bị chật chội.

Trải nghiệm hình ảnh chân thực, sống động

- Màn IPS kết hợp với 4K mang lại màu sắc trung thực, góc nhìn rộng, phù hợp cho các công việc cần độ chính xác màu sắc cao như thiết kế đồ họa, chỉnh sửa ảnh và video.

- Nội dung HDR (nếu màn hỗ trợ) hiển thị chi tiết tốt hơn với độ tương phản cao hơn.

Khi nào không nên chọn 4K cho màn 27 inch?

- Nếu phần cứng máy tính yếu, chạy 4K sẽ tiêu tốn nhiều tài nguyên hơn.

- Nếu bạn chỉ làm việc văn phòng thông thường hay laptop là các dòng cpu tiết kiệm điệu (hậu tố U) trước thế hệ 10 của Intel hay thế hệ 3 của AMD , 2K là lựa chọn cân bằng giữa chất lượng và hiệu năng.

💡 Tóm lại: Màn 27 inch sử dụng độ phân giải 4K sẽ mang lại hình ảnh sắc nét, không gian làm việc rộng rãi và trải nghiệm xem phim, chơi game tuyệt vời. Tuy nhiên, cần đảm bảo phần cứng đủ mạnh để khai thác hết tiềm năng của nó."

Phần 4: Giải thích GHZ và SPS

Viết đến phần nay tui nghĩ cần phải làm rõ thông số xuất hiện rất nhiều trên màn hình làm nhiều bạn đau đầu.

SPS (Samples Per Second) – Số lần lấy mẫu hình ảnh

SPS giống như số lần bạn chụp ảnh một cảnh trong một giây. Nếu bạn chụp 10 tấm mỗi giây, bạn sẽ thấy hình ảnh bị giật, nhưng nếu chụp 100 tấm mỗi giây, mọi thứ sẽ mượt hơn.

Trong màn hình, SPS là số lần nó nhận hình ảnh mới trong một giây. Nếu SPS thấp, hình có thể bị giật dù màn hình có nhanh đến đâu đi chăn nữa.

GHz (Gigahertz) – Tốc độ xử lý

GHz giống như tốc độ bạn suy nghĩ hoặc làm bài tập. Nếu bạn suy nghĩ nhanh, bạn làm bài nhanh. Nếu màn hình có GHz cao, nó có thể xử lý dữ liệu hình ảnh nhanh hơn, giúp hình ảnh hiển thị đúng và đẹp hơn.

Vậy hai thông số này Khác nhau thế nào?

- SPS là số lần màn hình nhận hình trong một giây (nhiều hơn = mượt hơn).

- GHz là tốc độ xử lý để màn hình hiển thị hình ảnh đúng cách (cao hơn = mạnh hơn, ít bị trễ).

Nếu SPS thấp, hình sẽ giật. Nếu GHz thấp, màn hình có thể chậm phản hồi hoặc hiển thị sai màu.

Phần kết

Màn hình là thứ vô cùng quan trọng trong thiết bị của chúng ta. Công nghệ càng mới màn càng đẹp, trải nghiệm dần một tăng. Tuy nhiên cần phải lưu ý loại mục tiêu công việc cũng như cấu hình máy tính của mình có đáp ứng được hay không.

Tối ưu cấu hình workstation laptop cho nhiều loại công việc khác nhau

Mục lục

Bài viết liên quan

Vì sao màn 27 inch 4k là hiệu quả nhất

Giải thích vì sao workstation yếu hơn quỷ I 9...